Gerundivum

29-03-2014 20:22

Latijn: Gerundivum (les 28, Fortuna dl. 2)

• Werkwoord dat zich (net als participia) als een bijvoeglijk naamwoord gedraagt. Het kan dus ook in alle naamvallen, in alle geslachten en in enkelvoud en meervoud voorkomen.

• Dit in tegenstelling tot het gerundium dat een zelfstandige vorm is van de infinitivus en alleen in gen. onz. ev., dat. onz. ev., acc. onz. ev., en abl. onz. ev. voorkomt.

 

Vorming gerundivum

Stam ww. + (e)ndus en wordt verbogen als de bonus-groep.

a-stam + ndus

e-stam + ndus

mk-stam + endus

i-stam + endus

capio-groep + endus

 

	Man.	Vrouw.	Onz.
Nom.	Laudandus	Laudanda	Laudandum
Gen.	Laudandi	Laudandae	Laudandi
Dat.	Laudando	Laudandae	Laudando
Acc.	Laudandum	Laudandam	Laudandum
Abl.	Laudando	Laudanda	Laudando
Nom.	Laudandi	Laudandae	Laudanda
Gen.	Laudandorum	Laudandarum	Laudandorum
Dat.	Laudandis	Laudandis	Laudandis
Acc.	Laudandos	Laudandas	Laudanda
Abl.	Laudandis	Laudandis	Laudandis

 

Gebruik en vertaling

1. Als bijvoeglijk naamwoord.

Passieve betekenis die aangeeft dat een handeling verricht moet worden.

Vertaal met: ‘moet(en) worden’.

• Gerundivum = bijvoeglijk nw. van verplichting.

 

Libri legendi Boeken die gelezen moeten worden

Audacia laudanda Moed die geprezen moet worden = prijzenswaardige moed

 

2. Als naamwoordelijk deel van het gezegde

Het gerundivum staat samen met een vorm van esse.

Vertaal met: ‘moet worden’.

 

Quid faciendum est? Wat moet er worden gedaan?

 

• De persoon die de handeling moet verrichten staat in de dativus, de dativus auctoris.

 

Quid mihi faciendum est? Wat moet er door mij worden gedaan?

 

 

3. Als aanvulling bij werkwoorden die (over)geven, (over)laten, toevertrouwen betekenen.

De meest voorkomende werkwoorden zijn:

 

Curare (zorgen voor), laten

Dare geven

Tradere overgeven

Committere toevertrouwen

Permittere overlaten, afstaan

Concedere overlaten, afstaan

Relinquere achterlaten, overlaten

Suscipere op zich nemen.

 

Pontem aedificandum curat Hij zorgt voor een brug die gebouwd moet worden = hij laat een brug bouwen.

Ei librum legendum do Ik geef hem een boek dat gelezen moet worden = ik laat hem een boek lezen.

 

4. Gerundivum-constructie

Vertaal met ‘om te’.

(Weinig betekenisverschil met het gerundium, wel nuance-verschil. Bij het gerundium ligt de nadruk meer op de handeling, bij het gerundivum meer op het object. De gerundivum-constructie komt veel vaker voor).

 

Gen. Gerundivum genitivus:

Ars epistuale scribendae difficilis est - De kunst van een brief die geschreven moet worden is moeilijk

• De kunst van het schrijven van een brief is moeilijk

• De kunst om een brief te schrijven is moeilijk

 

Gerundium genitivus:

Ars scribendi epistulam difficilis est - De kunst van het schrijven van een brief is moeilijk.

• De kunst om een brief te schrijven is moeilijk.

 

Dat. Gerundivum dativus:

Aptus epistulae scribendae - Geschikt voor het schrijven van een brief

• Geschikt om een brief te schrijven.

 

(Gerundium dativus):

Aptus scribendo - Geschikt om te schrijven

 

Acc. Gerundivum accusativus:

Paratus ad epistulam scribendam est - Hij is bereid tot het schrijven van een brief

• Hij is bereid om een brief te schrijven

 

Gerundium accusativus:

Paratus ad scribendum - Bereid om te schrijven

 

Abl. Gerundivum ablativus:

Epistula scribenda tempus tero - Met een brief te schrijven breng ik mijn tijd door.

• Met het schrijven van een brief breng ik mijn tijd door.

 

Gerundium ablativus:

Scribendo epistulam tempus tero - Met een brief te schrijven breng ik mijn tijd door.

- Met het schrijven van een brief breng ik mijn tijd door.