H3
De Grieken
Omstreeks 800 v.C. ontstond in het Middellandse Zeegebied een bloeiende Griekse beschaving. Latere culturen hebben veel van de Grieken overgenomen, zoals kunst, sport en wetenschap. Dit hoofdstuk gaat over de Griekse geschiedenis in de tijd van Grieken en Romeinen. (3000 v.C. -500-).
De Griekse wereld
De Grieken leefden in kleine staten in Griekenland en langs de kusten van de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. In de landbouwstedelijke samenleving kwamen veel ambachten en een uitgebreide overzeese handel tot ontwikkeling. De Grieken leefden in een landbouwstedelijke samenleving in losse, zelfstandige stadstaten. Door de bevolkingsgroei stichtten ze vanaf de 8e eeuw kolonies rond de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Hierdoor groeiden handel en nijverheid. Door de internationale handel ontstond culturele uitwisseling. In de Griekse samenlevingen bestonden grote sociale verschillen. Er waren veel slaven, die de onderlaag van de samenleving vormden.
Het bestuur van de polis
De meeste Griekse stadstaten werden bestuurd door een groep aanzienlijke burgers. Sommige stadstaten hadden een koning. In Athene kwam de macht in handen van veel mensen. Zo ontstond de eerste democratie. De zelfstandige Griekse stadstaten hadden verschillende bestuursvormen: de monarchie met een koning, de tirannie met een alleenheerser en de aristocratie met een kleine groep bestuurders. In Athene ontstond de democratie, waarbij de burgers mochten meebeslissen over het bestuur. Alleen vrije mannen die in de stadstaat geboren waren, bezaten het burgerschap.
Geloven en weten
De Grieken waren politiek verdeeld, maar hadden dezelfde cultuur. Ze geloofden dat goden zorgden voor natuurverschijnselen. Sommige denkers vonden die verklaring niet genoeg. Zij gingen dingen wetenschappelijk onderzoeken. Ondanks hun politieke verdeeldheid vormden de Grieken een culturele eenheid. Ze hadden dezelfde taal, hetzelfde schrift en dezelfde godsdienst. Vanaf de 6e eeuw v.C. ontstond het wetenschappelijk denken toen Griekse filosofen geen genoegen meer namen met de bovennatuurlijke verklaringen van de mythen. Met hun gezond verstand zochten ze naar rationele verklaringen van natuurverschijnselen.
Strijden of sporten
De Griekse stadstaten leefden afwisselend in oorlog en vrede met elkaar. Samen streden ze tegen hun gemeenschappelijke vijand, de Perzen. Eens in de vier jaar deden sporters uit alle stadstaten mee met de Olympische Spelen. In de 5e eeuw v.C. streden Grieken gezamenlijk tegen de Perzen. In de Perzische Oorlogen versloegen Grieken tweemaal een binnenvallend Perzisch leger. Er was ook vaak onderlinge strijd tussen Griekse stadstaten, zoals in de Peloponnesische oorlog tussen Athene en Sparta. Hierdoor verloor Athene zijn leidende rol in Hellas. Elke vier jaar namen sporters uit heel Hellas deel aan de Olympische Spelen. Strijdende stadstaten sloten dan een tijdelijke wapenstilstand.
Griekse kunst
Vanaf de 6e eeuw zorgden Griekse kunstenaars voor veel uitvindingen en vernieuwingen in hun bouwwerken, beeldhouwwerken, schilderijen en toneel. Later hebben veel kunstenaars de Griekse voorbeelden gevolgd. Vanaf de 5e eeuw maakte de Griekse cultuur een broeiperiode door. Grieken bouwden stenen tempels met diverse soorten beeldhouwwerk en zuilen. Beeldhouwers maakten natuurgetrouwe beelden van marmer en brons. Schilders gingen in perspectief tekenen. Voor toneel werden tragedies en komedies geschreven en werden theaters gebouwd. Voor veel latere culturen waren de Griekse kunstwerken klassieke voorbeelden.